Prof. Dr. Eyüp ARTVİNLİ

PROJE TABANLI ÖĞRENME PROBLEM ÇÖZEN NESİLLER İÇİNDİR

14- 19 Ekim 2019 tarihleri arasında Muğla Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından Muğla'daki lise ve ortaokullarda çalışanfarklı branşlardan öğretmenler için düzenlenen "TÜBİTAK 2204 Ortaokul ve Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması'na bilimsel danışmanlık eğitim programı" yürütüyoruz.  

Bu programın amacı okullarda görev yapan öğretmenlerin ve öğrencilerin bilimsel projeye danışmanlık yapma becerilerini artırmaktır. TÜBİTAK'ın her yıl düzenlediği 2204-A 2204-B kodlu ortaokul ve lise öğrencileri araştırma projeleri yarışmasına katılırken öğrencilere nasıl bir danışmanlık yapılması gerektiği üzerinde duruyoruz. Öncelikle öğretmenlerimizin süreci tam olarak öğrenmesinihedefliyoruz. Dolayısıyla önce öğretmenler öğreniyor daha sonra öğrendiklerini öğrencilerine öğretiyorlar. Yıl sonuna kadar öğrencilere danışmanlık yaparak projeleri tamamlatıyorlar ve yıl sonunda TÜBİTAK'ın açtığı modül üzerinden proje başvurularının yapılmasını sağlıyorlar.Dolayısıyla buradaki işin iki özelliği var: Birincisi okullarda proje tabanlı öğrenmenin yaygınlaştırılması, ikincisi öğrenci merkezli öğrenme yaklaşımının benimsenmesi. 

MEB müfredatının temel yaklaşımı olan "aktif öğrenme, öğrenci merkezli yaklaşım" gibi aslında okulların çoğunda teorik düzeyde kalmış olan bu söylemi, proje tabanlı öğrenmeyle gerçeğe çevirmiş oluyoruz. Proje tabanlı öğrenme, bir öğretme biçimi değildir. Proje tabanlı öğrenme yaklaşımı kullanarak "öğretme" işi yürütülemez. Proje tabanlı öğrenmeyle;öğrencilerin belli sorunları projelendirerek o sorunları çözmek için okullarda edindikleri bilgileri, uygulamaya dönük bir yapı içerisinde kullanmalarının, hayatta karşılaştığı bir sorunu çözmeye de yardımcı olduğunun farkına varmasını hedefliyoruz. Dolayısıyla öğrenci işlediği biyoloji dersinde bir hücrenin yapısıyla ilgili bilgiyi sadece sınavlarda çıkar kaygısıyla öğrenmiyor olacak. 

Hücrenin yapısının kanser araştırmalarında önemli olduğunu, kanser hücrelerinin ilerlemesinin durdurulmasında çeşitli endemik türlerin DNA yapısı üzerindeki etkilerini sınayabileceği, bu tür kanser araştırmalarında ilaçların çoğunun bitkisel yollarla elde edilebileceğinden hareketle, teorik bilgileri uygulamaya sokarak günlük hayatta sıkça karşılaşılan bir soruna çözüm bulma merakı uyandırılmış oluyor. Bu düşünceden hareketle, bir lise öğrencisinin gelecekteki Gazi YAŞARGİL'i, Aziz SANCAR'ı, geleceğin bilim insanı olma potansiyelini artırmak istiyoruz. Bu durum erken yaşlarda daha çok önem kazanıyor. Maalesef bizim ülkemizde eğitimde yaş küçüldükçe eğitimin de öneminin azaldığına inanılan yaygın bir kanı var. Çünkü ülkemizde bir araştırma yapılırsa, bir çocuğa yapılan eğitim harcamalarının yaş büyüdükçe arttığını görürsünüz. Ama olay aslında bunun tam tersidir. 

Siz ilkokulda, ortaokulda, lisede proje tabanlı öğrenmeyle yetişmemiş bir öğrenciye üniversite sonrasında milyon dolarlar verseniz dahi mucit olarak yetişemeyecek,  icat yapamayacaktır. Çünkü bazı beceriler çok erken yaşlarda geliştirilirse ileriki yaşlarda işe yararlar. Bunlar analiz becerisi, sentez becerisi, sorgulama becerisi, eleştirel düşünme becerisigibi becerilerdir. Bu projelerin amacı çocukların bu becerilerini geliştirmektir. Temel amaç budur.

Proje süreci, çocukları düşünmeye, merak etmeye, merak ettiklerini araştırmaya, araştırdıklarını belli bilimsel süreçleri kullanarak raporlaştırmaya ve bunu belli bir hedef kitlenin önünde sunmaya dayalı bir süreci ifade eder. Bu süreci yaşayan öğrencinin öz güveni gelişir, hayata bakış açısı değişir, bir sorunu çözmek için "nerede, ne zaman nasıl ve kime"  başvuracağını, hangi yollardan veri elde edeceğini ve sonuca nasıl ulaşacağını öğrenir.

Dolayısıyla öncelikle öğrencilere hayata dair bir beceri kazandırmayı amaçlıyoruz. Biz bu konuda öğretmenlerin de proje yapmalarını sağlıyoruz. Öğretmenlerin de bu konuda öğrenmeye ihtiyacı var. İnsanlardan kaliteli bir çıktı bekliyorsanız öncelikle girdi sağlamalısınız. 

Muğla Milli Eğitim Müdürlüğü, öğretmenlerden nitelikli proje çıktıları istiyor ama bunu yaparken öğretmenlere bir girdi sağlıyor mu? İşte burada gerçekleştirdiğimiz proje eğitimleri Muğla MEM tarafından öğretmenlere sağlanan bir girdidir. Hazır sırası gelmişken, bu bağlamda Muğla'daki öğretmen meslektaşlarımızla bu buluşmayı ve eğitim sürecini paylaşmamızı sağlayan Muğla İl Milli Eğitim Müdürü Pervin TÖRE ve Müdür Yardımcısı Serap AKSEL olmak üzere, organizasyonda emeği geçen bütün Milli Eğitim Müdürlüğü AR-GE çalışanlarına çok teşekkür ederim.

Bu eğitimlerin sonunda öğretmenler tarafından öğrencilere yaptırılacak projelerdeki çıktıların daha nitelikli olmasını bekliyoruz. Projeleri yapan ve yaptıran öğrenci ve öğretmenlerin de kendilerine girdi sağlaması gerekir. Buradan çıkan öğretmenin "Hadi hemen bir proje yaptırayım" diyerek işe koyulması da kolay değildir. Kaliteli proje üretebilmek için öğretmenin de öğrencinin de kendini bu konuda geliştirmesi lazım. Ne projesi yapalım deyip kâğıdı kalemi elinize alamazsınız,  ondan önce ciddi okuma yapmanız ve öğrencinize de yaptırmanız lazım kendi branşınızda. Branşınızla ilgili popüler proje konuları nelerdir? Akademisyenler bu konularla ilgili neler çalışmaktadır?

Diyelim ki coğrafya branşında günümüzde temelsorunsallar nelerdir? Coğrafyacıların çözüm aradığı başlıca sorunlar arasında bugün Türkiye'de afet eğitimi çok önemli hale gelmiştir. Bugün Türkiye'de çevre sorunları çok önemli hale gelmiştir. Bugün Türkiye'de geri dönüşüm ?bu konuda Avrupa sonuncusuyuz- çok önemlidir. Bir öğretmenin bunları tespit etmesi için de kongrelere katılması, bilimsel çalışmalara dâhil olması, gidemezse o kongrelerin bildiri kitaplarını sitelerden bulup okuyup indirerek öğrencilerine de okutması gerekir ki girdi bireysel anlamda "girdi" sağlamış olsunlar.

Dolayısıyla buradaki asıl amaç öğrencileri merak ettirmek, gözlem yaptırmak, gözlemlediklerini araştırmasını sağlamak, araştırdıklarını bilimsel rapor dâhilinde belli bir hedef kitlenin karşısında sunmasını sağlamaktır. Tabi ülkemizde bu süreç halen yarışma olarak yapılmaktadır. İlerleyen zamanlarda Milli Eğitim sisteminde ölçme-değerlendirmede kullanılan asli unsur haline gelmesi, belki her dönem yapılması, süreçteki bu proje çalışmalarının, öğrencilerin gideceği bir üst kurumu seçmelerinde belli oranda etkili olması gibi süreçlerin gelişmesi beklenmelidir.